Uitwendige bestraling
Bij uitwendige bestraling bevindt het bestralingstoestel zich buiten het lichaam en wordt het te behandelen gebied door de huid heen bestraald. De bestralingsbundels worden typisch met een bestralingsapparaat gegenereerd. Dit bestralingsapparaat noemen we een lineaire versneller. De lineaire versneller versnelt een nauwe bundel elektronen en zet deze vervolgens om in een brede bundel fotonen.
Met de lineaire versneller kan de bestralingsbundel met hoge nauwkeurigheid op de tumor worden gericht en kan de bundel gevormd worden naar de omtrek van de tumor. Dit minimaliseert de blootstelling van gezond weefsel aan straling. De lineaire versneller kan om je heen draaien en je daardoor vanuit elke gewenste richting bestralen.
Met de lineaire versneller kan de bestralingsbundel met hoge nauwkeurigheid op de tumor worden gericht en kan de bundel gevormd worden naar de omtrek van de tumor. Dit minimaliseert de blootstelling van gezond weefsel aan straling. De lineaire versneller kan om je heen draaien en je daardoor vanuit elke gewenste richting bestralen.
In de kop van het bestralingstoestel zitten afdekkingslamellen, waarmee de delen waar de straling niet mag komen afgeschermd kunnen worden. Deze afdekkingslamellen hoor je schuiven als je op de behandeltafel onder het toestel ligt. Van de bestraling voel je niets. De bestraling duurt slechts enkele minuten. Afhankelijk van het individuele bestralingsschema word je gedurende een periode van één dag tot zeven weken bestraald.
De lineaire versneller is een van de meest complexe medische apparaten. Uitgebreide kwaliteitsborging en kwaliteitsbewaking door ons fysisch team zorgt voor een nauwkeurig en veilig gebruik van de lineaire versneller. De lineaire versneller staat in een bunker met dikke betonnen muren en een dikke zware deur om onze medewerkers en anderen, zoals bezoekers in de wachtkamer, te beschermen tegen (strooi)straling. Een bezoek aan de afdeling radiotherapie is daarom voor iedereen veilig.
Je behandeling
De simulatie
Tijdens de simulatie wordt de correcte en comfortabele bestralingshouding gekozen. Hiervoor beschikt men over allerhande hulpmiddelen (vb. kniesteun, hoofdsteun, voetsteun etc.). Daarnaast wordt een CT scan vervaardigd in de bestralingshouding. Onze CT-scan heeft een brede opening, op die manier kan de patiënt liggend in de bestralingshouding met alle noodzakelijke hulpmiddelen gescand worden. Het Iridium Netwerk beschikt over 2 CT-simulatoren, aanwezig in GZA Ziekenhuizen campus Sint Augustinus.
De arts bepaalt op simulatie het isocentrum (= het centrum van het bestralingsveld). Hierrond zullen de fysici later hun bestralingsplan opstellen. De beelden van de CT-scan worden automatisch doorgestuurd naar de fysici voor verdere verwerking.
Na de simulatie wordt er uitleg aan de patiënt gegeven. Deze kan verschillen naargelang de locatie van de bestraling, maar bestaat minstens uit het mededelen van de praktische informatie omtrent de bestraling (tijdstippen, waar men kan parkeren, etc.).
Verloop van de bestralingsbehandeling
Na aanmelding bij het onthaal, komt een verpleegkundige je halen voor de bestraling. Deze vraagt je om het te bestralen gebied te ontbloten in de kleedkamer. Je verlaat de kleedkamer door de tweede deur en staat dan voor de ingang van de bestralingsbunker. Omdat er met 'hoge energie röntgenstraling' wordt gewerkt, zijn de bestralingsruimtes voorzien van dikke muren zonder vensters en dikke deuren. De verpleegkundigen kunnen je echter wel zien en horen via een videocamera die in de bunker is opgesteld.
De verpleegkundige installeert je op de bestralingstafel in de juiste bestralingshouding. De tafel en de kop van de lineaire versneller worden in de juiste positie gebracht. Dan gaat de verpleegkundige naar buiten om de behandeling te starten. Je merkt dit door zoemen en klikken van het bestralingstoestel.
Een standaardbehandeling duurt ongeveer 1 minuut per bestralingsveld. Meestal maken we gebruik van meerdere bestralingsvelden. Het toestel draait rond naar de nieuwe positie en de tweede bestralingsbundel wordt gegeven, of het kan zijn dat er al bestraald wordt terwijl het toestel rond draait.
Bij het instellen van het bestralingstoestel maakt de verpleegkundige gebruik van de lijnen op de huid of op het masker. Dit wordt altijd gecheckt met een röntgenfoto die genomen wordt op het bestralingstoestel. Dat doen we met het speciale vlakke paneel dat onder de tafel hangt, de portal imager. Hiermee zien we het bestralingsveld van die dag direct op een computerscherm afgebeeld.
Als de instelling niet nauwkeurig genoeg is, kan aan de hand van dit beeld een correctie plaatsvinden. Zo zijn we verzekerd van een juiste behandeling. Dit is een technisch middel om te zien of de behandeling juist gegeven wordt. Effecten van de bestralingsbehandeling kan je hiermee niet evalueren.
Er is steeds een arts aanwezig bij vragen of problemen, op het einde van de bestralingsreeks krijg je standaard een eindgesprek met een van de artsen.
Je wordt niet radioactief van een uitwendige bestraling.Je kunt dit vergelijken met een gloeilamp: alleen als er stroom op staat is er licht. Als het licht uit is, gloei je ook niet na.
Moderne technieken
A. Planningstechnieken
Technieken zorgen voor een geoptimaliseerde dosisverdeling en een nauwkeurige bestraling, waarbij de gezonde weefsels zoveel mogelijk gespaard worden. Dit kan middels Intensity Modulated Radiotheapie (IMRT) of Volumetrische Arc Therapie (VMAT/RapidArc). Hierbij worden zowel de stralingsintensiteit als de verschillende bundels gemoduleerd in functie van de tumor en het gezonde weefsel eromheen. De eigenlijke bestraling neemt minder dan 2 minuten in beslag.
Door deze korte bestralingstijd is de kans kleiner dat de patiënt beweegt. Zo kunnen de veiligheidsmarges rond het gezwel minimaal gehouden worden ten opzichte van het gezonde weefsel. Echter, door de verschillende bewegingen die het toestel maakt tijdens de bestraling is de correcte plaatsbepaling van de tumor des te belangrijker. Omdat deze behandeling minder tijd in beslag neemt, is ze bovendien comfortabeler voor de patiënt.
Door deze korte bestralingstijd is de kans kleiner dat de patiënt beweegt. Zo kunnen de veiligheidsmarges rond het gezwel minimaal gehouden worden ten opzichte van het gezonde weefsel. Echter, door de verschillende bewegingen die het toestel maakt tijdens de bestraling is de correcte plaatsbepaling van de tumor des te belangrijker. Omdat deze behandeling minder tijd in beslag neemt, is ze bovendien comfortabeler voor de patiënt.
B. Hoge-precisie bestraling (stereotactische bestraling)
Hoge-precisie bestraling of stereotaxie is een speciale bestralingstechniek die wordt toegepast bij sommige kleine tumoren en bij uitzaaiingen van tumoren elders in het lichaam. Bij deze behandeling worden er vanuit verschillende richtingen kleine stralenbundels op de tumorgericht. Hier geldt het “hoge dosis, hoge precisie” principe; door de precisie van deze behandeling krijgt de tumor een hoge stralingsdosis en het omliggende weefsel een zo laag mogelijke stralingsdosis. Hierdoor is de kans dat de tumor of uitzaaiing(en) op die plaats terugkomen klein.
Een stereotactische bestraling wordt bijvoorbeeld gegeven bij één of meerdere kleine tumoren van de longen, kleine levertumoren, of bij uitzaaiingen in de longen, lever, bot of hersenen.
C. Gating
Gating is een bestralingstechniek waarbij de bestraling van een patiënt wordt gekoppeld aan zijn/haar ademhalingsbeweging. Bij een gating van de linkerborst wordt er enkel bestraald in de inademingsfase omdat op dat ogenblik het thoraxvolume het grootste is. Hoe groter het volume van de borstkas, hoe meer het hart verder van het bestralingsgebied ligt. Door het inademen krijgt het omliggende longvolume zo weinig mogelijk dosis en verlaagt de hartdosis hierdoor. Verder voorkomt dit het optreden van radiatiepneumonitis en wordt fibrose als laattijdige nevenwerking tot een minimum herleid.
Inwendige bestraling
Bij inwendige bestraling, ook wel brachytherapie genoemd, wordt er bestraald met een zeer kleine radioactieve bron. Tijdens de behandeling wordt de radioactieve bron in of vlakbij de tumor geplaatst of ingebracht. De stralingsdosis is het hoogst dichtbij de radioactieve bron en wordt snel lager op enige afstand waardoor het gezonde weefsel gespaard blijft. Om brachytherapie te kunnen toepassen, moet het mogelijk zijn om met de bron elk deel van de tumor te bereiken.
Brachytherapie kan onderverdeeld worden volgens dosistempo, plaats van de bron of volgens duurtijd van de bestraling.
Brachytherapie kan onderverdeeld worden volgens dosistempo, plaats van de bron of volgens duurtijd van de bestraling.
HDR (High Dose Rate)
HDR staat letterlijk voor "hoge dosis snelheid". Dit wil in de praktijk zeggen dat er een kortdurende bestraling aan een hoog stralingsniveau wordt gegeven. De radioactieve bron is opgeslagen in een loden kluis, een zogenoemde afterloader. Voor aanvang van de behandeling plaatsen we enkele buisjes dichtbij de tumor. Deze buisjes zijn verbonden met de afterloader en de radioactieve bron vindt hierlangs zijn weg naar de tumor. De bron zal gedurende een van te voren berekende periode op verschillende posities verblijven. Aan het eind van de behandeling trekt de afterloader de bron terug de kluis in.
Gedurende de bestraling kan je de elektrische en mechanische componenten van de afterloader horen. De straling zelf kan je niet horen, zien of voelen. Er is geen straling meer aanwezig in de behandelkamer zodra de behandeling is afgerond en de bron is teruggetrokken in de kluis. Na de bestraling blijft géén straling in je lichaam achter. Je wordt dus niet radioactief en personen in je omgeving ontvangen geen straling van. In ons centrum wordt dit met name toegepast bij cervixtumoren, baarmoedertumoren en huidtumoren.
LDR (Low Dose Rate)
Gelokaliseerde prostaatkanker kan op verschillende manieren behandeld worden. Naast een totale prostatectomie kan als alternatief gekozen worden voor de implantatie met radioactieve Jodium-zaadjes in de prostaat. Een dergelijke implantatie wordt vaak toegepast bij oudere patiënten. Hierbij is er slechts een beperkte morbiditeit en de hospitalisatie kan beperkt worden tot een tweetal dagen.
Deze websitepagina werd met zorg samengesteld en is zuiver informatief van aard. Aangezien de medische wetenschap zeer snel evolueert, kunnen geen garanties worden geboden m.b.t. de volledigheid van de inhoud van deze websitepagina. De informatie op deze websitepagina is algemeen van aard en dient te worden begrepen als aanvulling op de specifieke (mondelinge) informatie van de behandelend arts.
De medische praktijk is geen exacte wetenschap, waardoor een opsomming van mogelijke complicaties op deze websitepagina nooit volledig kan zijn. Door de arts kan geen verbintenis worden aangegaan over het uiteindelijke resultaat van de beschreven behandeling.
![[:swvar:ufile:1:description:]](/swfiles/files/iridium_logo-1.svg?nc=1711369252){kind=logo}